Welke invloed heeft alcoholgebruik op de algemene gezondheid?

Hoewel de invloed van alcoholgebruik verschilt tussen volwassenen, en voor sommigen het het beste is om helemaal niet te drinken, zijn er feiten waar je rekening mee kunt houden.
Welke invloed heeft alcoholgebruik op de algemene gezondheid?
Welke invloed heeft alcoholgebruik op de algemene gezondheid?

Als mensen te veel drinken, zijn de gevolgen op korte termijn niet prettig

Dronken worden vermindert je reactiesnelheid en beoordelingsvermogen, wat ertoe kan leiden dat jij of iemand anders gewond raakt (1, 2). Te veel alcohol kan er ook toe leiden dat je je op het moment zelf ziek voelt of dat je de volgende dag een kater hebt. En als je extreem veel alcohol gedronken hebt, kun je zelfs met alcoholvergiftiging in het ziekenhuis belanden (3). De beste manier om deze gevolgen van alcohol drinken te vermijden is ervoor te zorgen dat je niet meer drinkt dan de aanbevolen hoeveelheid in de officiële richtlijnen voor alcoholgebruik en dat je helemaal niet drinkt als je moet rijden of iets doet waar risico's aan verbonden zijn.

Drinken kan schadelijk zijn voor de gezondheid en heeft verschillende effecten op verschillende organen.

a. Negatieve gezondheidseffecten van overmatig alcoholgebruik

Uit veel onderzoeken blijkt dat mensen die regelmatig overmatig veel alcohol drinken, na verloop van tijd waarschijnlijk verschillende ziekten zullen ontwikkelen, waaronder leverziekten (4, 5), hoge bloeddruk (6, 7), hartziekten (8) en sommige vormen van kanker (9-11). Uit onderzoeken is tevens een verband gebleken tussen licht tot matig alcoholgebruik en het risico op borstkanker voor vrouwen (11-13).

De invloed die alcohol drinken op je gezondheid kan hebben, heeft te maken met andere factoren dan de hoeveelheid alcohol die je drinkt, zoals je familiegeschiedenis, genetica en levensstijl. Er bestaat echter geen twijfel over dat overmatig drinken een negatief effect heeft op je gezondheid, ongeacht deze factoren. En het kan ook je mentale en emotionele gezondheid beïnvloeden, niet alleen je fysieke welzijn. Als je vragen hebt over hoe alcoholgebruik je gezondheid kan beïnvloeden, kun je het beste een arts raadplegen voor advies.

b. Effect van alcoholgebruik op organen

De alcohol die je drinkt, heeft invloed op je organen, maar dit effect is voor de een groter dan voor de ander (2). Het hangt ook af van hoeveel je drinkt, van je gezondheid en van hoe efficiënt je lichaam alcohol verwerkt.

De hersenen zijn het belangrijkste doelwit van de alcohol die je drinkt (14). Communicatie, zowel in de hersenen zelf als tussen de hersenen en de rest van het lichaam, wordt beïnvloed door alcoholgebruik. Te veel drinken kan je reactiesnelheid vertragen, je coördinatie beïnvloeden en je zintuigen verdoven, waardoor de kans op ongelukken groter wordt. Alcohol vertraagt ook je zenuwstelsel, je vermogen om informatie te verwerken en te reageren, wat het moeilijker maakt om helder te denken. En het kan je beoordelingsvermogen beïnvloeden, waardoor jij en anderen om je heen in gevaarlijke situaties terechtkomen.

Hoeveel je drinkt, heeft invloed op je lever, vooral als je overmatig drinkt (15, 16). De lever breekt de alcohol die je drinkt af en verwerkt de giftige stoffen die worden geproduceerd. Omdat de lever ongeveer één drankje per uur kan verwerken, betekent meer drinken niet alleen dat er meer alcohol in je bloed komt en je bedwelmd raakt, maar ook dat deze giftige stoffen zich ophopen in je lever. Uiteindelijk worden al deze gifstoffen na verloop van tijd afgebroken en verlaten het lichaam via de urine. Maar in de tussentijd kunnen ze ernstige schade aan je lever veroorzaken (5, 15, 16 30). Mensen die lange tijd zwaar hebben gedronken, kunnen een aandoening krijgen die levercirrose wordt genoemd.

Matig alcoholgebruik kan bij sommige mensen het risico op hartaandoeningen en beroertes verminderen (17). Maar voor anderen kan matig alcoholgebruik riskant zijn. Voor vrouwen verhoogt het het risico op het ontwikkelen van borstkanker (12) en kan het bij zwangere vrouwen het ongeboren kind schaden (18). Matig alcoholgebruik is schadelijk voor jongeren onder de wettelijke minimumleeftijd voor alcoholconsumptie (19, 20). Als je een zware drinker bent of als je binge drinkt, breng je mogelijk de gezondheid van je hart in gevaar en vergroot je de kans op hart- en vaatziekten. Ongeacht wie je bent, overmatig alcoholgebruik is voor iedereen riskant.

Als je je zorgen maakt over hoe je alcoholgebruik je algehele gezondheid of de gezondheid van een bepaald orgaan in je lichaam kan beïnvloeden, kun je het beste een arts raadplegen. Samen kunnen jullie de risico's en een behandelplan bepalen. Om weloverwogen beslissingen te kunnen nemen, hebben de gezondheidsautoriteiten in veel landen richtlijnen ontwikkeld voor alcoholgebruik en de gevolgen ervan op de gezondheid. Om mogelijke risico's te minimaliseren, is het altijd het beste je alcoholgebruik binnen deze aanbevolen limieten te houden.

Verpleegkundige die de bloeddruk bij een vrouwelijke patiënt controleert
Verpleegkundige die de bloeddruk bij een vrouwelijke patiënt controleert

Mogelijke voordelen van matig alcoholgebruik

Uit medisch onderzoek blijkt dat sommige mensen die matig drinken een verminderd risico hebben op bepaalde gezondheidsproblemen in vergelijking met mensen die niet drinken of mensen die veel drinken. Deze aandoeningen omvatten hartaandoeningen (17, 21) en type 2 diabetes (22, 23) en een verbeterde geheugen- en hersenfunctie voor sommige oudere volwassenen die mogelijk een risico op dementie hebben (24-26). Er zijn aanwijzingen dat deze potentiële voordelen voornamelijk gelden voor volwassenen van middelbare leeftijd en ouderen. Hoewel er een verminderd risico voor zowel mannen en vrouwen wordt gemeld, kunnen de specifieke effecten enigszins verschillen.

Uit vele jaren onderzoek in verschillende landen blijkt dat mensen die matig drinken ook een lager algemeen risico lopen om te overlijden aan alle ziekten en verwondingen samen (27-29). Dit gemiddelde risico wordt ook wel aangeduid als mortaliteit door alle oorzaken. Met andere woorden, gemiddeld genomen hebben mensen die licht of matig alcohol gebruiken lagere sterftecijfers van alle mogelijke oorzaken samen dan mensen die helemaal niet drinken, of zwaarder of overmatig drinken. Hoe meer alcohol mensen drinken, hoe groter het risico.

Deze risicoverhouding wordt beschreven door een curve die lijkt op de letter 'J' en die vaak de 'J-curve' wordt genoemd. Een aantal onderzoeken bestrijdt deze bevindingen echter (30), maar nieuw onderzoek blijft deze relatie ondersteunen (27, 29, 31, 32). Al deze onderzoeken naar mortaliteit door alle oorzaken zijn, ongeacht de bevindingen, echter observationeel en hebben beperkingen. De wetenschap op dit gebied blijft zich ontwikkelen.

Het is echter belangrijk op te merken dat het begrip 'mortaliteit door alle oorzaken' en de vermindering van het risico een gemiddelde is voor hele bevolkingsgroepen. Het risico om te sterven, wat de oorzaak ook is, is voor elk individu verschillend en hangt af van veel risicofactoren, die in andere gedeelten worden behandeld.

Als je momenteel geen alcohol drinkt, moet je hier om gezondheidsredenen niet mee beginnen. Alcohol beïnvloedt verschillende mensen op verschillende manieren en het risico is niet voor iedereen hetzelfde. Om je risico te minimaliseren, is het het beste om je aan de officiële richtlijnen te houden. De aanbeveling van de de Nationale Gezondheidsraad voor mannen en vrouwen is om niet meer dan 7 eenheden per week te drinken (33, 34).

References
  1. Sullivan, E.V., R.A. Harris, and A. Pfefferbaum, Alcohol's effects on brain and behavior. Alcohol Res Health, 2010. 33(1-2): p. 127-43.
  2. National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA). Alcohol's Effects on the Body. 2020; Available from:
  3. Jung, Y.C. and K. Namkoong, Alcohol: intoxication and poisoning - diagnosis and treatment. Handb Clin Neurol, 2014. 125: p. 115-21.
  4. Seitz, H.K., et al., Alcoholic liver disease. Nat Rev Dis Primers, 2018. 4(1): p. 16.
  5. Roerecke, M., et al., Alcohol Consumption and Risk of Liver Cirrhosis: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Gastroenterol, 2019. 114(10): p. 1574-1586.
  6. Hillbom, M., P. Saloheimo, and S. Juvela, Alcohol consumption, blood pressure, and the risk of stroke. Curr Hypertens Rep, 2011. 13(3): p. 208-13.
  7. Puddey, I.B. and L.J. Beilin, Alcohol is bad for blood pressure. Clin Exp Pharmacol Physiol, 2006. 33(9): p. 847-52.
  8. Gardner, J.D. and A.J. Mouton, Alcohol effects on cardiac function. Compr Physiol, 2015. 5(2): p. 791-802.
  9. International Agency for Research on Cancer (IARC), Alcohol Consumption and Ethyl Carbamate, in IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans. 2010, IARC: Lyon.
  10. National Cancer Institute (NCI). Risk factors for cancer. 2015; Available from:
  11. World Cancer Research Fund International (WCRFI), Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective. 2018, WCRFI: London.
  12. Bagnardi, V., et al., Alcohol consumption and site-specific cancer risk: a comprehensive dose-response meta-analysis. Br J Cancer, 2015. 112(3): p. 580-93.
  13. Tamimi, R.M., et al., Population Attributable Risk of Modifiable and Nonmodifiable Breast Cancer Risk Factors in Postmenopausal Breast Cancer. Am J Epidemiol, 2016. 184(12): p. 884-893.
  14. Abrahao, K.P., A.G. Salinas, and D.M. Lovinger, Alcohol and the Brain: Neuronal Molecular Targets, Synapses, and Circuits. Neuron, 2017. 96(6): p. 1223-1238.
  15. Rocco, A., et al., Alcoholic disease: liver and beyond. World J Gastroenterol, 2014. 20(40): p. 14652-9.
  16. Cederbaum, A.I., Alcohol metabolism. Clin Liver Dis, 2012. 16(4): p. 667-85.
  17. Ronksley, P.E., et al., Association of alcohol consumption with selected cardiovascular disease outcomes: a systematic review and meta-analysis. Bmj, 2011. 342: p. d671.
  18. Caputo, C., E. Wood, and L. Jabbour, Impact of fetal alcohol exposure on body systems: A systematic review. Birth Defects Res C Embryo Today, 2016. 108(2): p. 174-80.
  19. Lees, B., et al., Effect of alcohol use on the adolescent brain and behavior. Pharmacol Biochem Behav, 2020. 192: p. 172906.
  20. Spear, L.P., Effects of adolescent alcohol consumption on the brain and behaviour. Nat Rev Neurosci, 2018. 19(4): p. 197-214.
  21. Kannel, W.B. and R.C. Ellison, Alcohol and coronary heart disease: the evidence for a protective effect. Clin Chim Acta, 1996. 246(1-2): p. 59-76.
  22. Li, X.H., et al., Association between alcohol consumption and the risk of incident type 2 diabetes: a systematic review and dose-response meta-analysis. Am J Clin Nutr, 2016. 103(3): p. 818-29.
  23. Neuenschwander, M., et al., Role of diet in type 2 diabetes incidence: umbrella review of meta-analyses of prospective observational studies. Bmj, 2019. 366: p. l2368.
  24. Sinforiani, E., et al., The effects of alcohol on cognition in the elderly: from protection to neurodegeneration. Funct Neurol, 2011. 26(2): p. 103-6.
  25. Brust, J.C., Ethanol and cognition: indirect effects, neurotoxicity and neuroprotection: a review. Int J Environ Res Public Health, 2010. 7(4): p. 1540-57.
  26. Rehm, J., et al., Alcohol use and dementia: a systematic scoping review. Alzheimers Res Ther, 2019. 11(1): p. 1.
  27. Colpani, V., et al., Lifestyle factors, cardiovascular disease and all-cause mortality in middle-aged and elderly women: a systematic review and meta-analysis. Eur J Epidemiol, 2018. 33(9): p. 831-845.
  28. Di Castelnuovo, A., et al., Alcohol dosing and total mortality in men and women: an updated meta-analysis of 34 prospective studies. Arch Intern Med, 2006. 166(22): p. 2437-45.
  29. Xuan, Z., Consuming 100 g/week or less of alcohol was associated with the lowest risk of all-cause mortality. BMJ Evid Based Med, 2019. 24(3): p. 117-118.
  30. Stockwell, T., et al., Do "Moderate" Drinkers Have Reduced Mortality Risk? A Systematic Review and Meta-Analysis of Alcohol Consumption and All-Cause Mortality. J Stud Alcohol Drugs, 2016. 77(2): p. 185-98.
  31. Li, Y., et al., Impact of Healthy Lifestyle Factors on Life Expectancies in the US Population. Circulation, 2018. 138(4): p. 345-355.
  32. Wood, A.M., et al., Risk thresholds for alcohol consumption: combined analysis of individual-participant data for 599 912 current drinkers in 83 prospective studies. Lancet, 2018. 391(10129): p. 1513-1523.
  33. U.K. Government, UK Chief Medical Officers' Low Risk Drinking Guidelines. 2016, UK Government: London.
  34. U.K. National Health Service (NHS). Alcohol units. 2018; Available from: